18 sposobów jak pracować nad lękiem w czasie choroby
Przeziębienie dziecka to trudny czas dla praktycznie każdego rodzica. Oznacza nagłe zmiany planów zarówno w pracy, jak i w życiu prywatnym, a przez to stres i nerwy. Ponadto, jeśli nasza pociecha cierpi na zaburzenia lękowe, np. mutyzm wybiórczy, a nam zależy na jak najczęstszej ekspozycji, by pokonać lęki u dziecka, może budzić się w nas dodatkowa frustracja, że znów choroba pokrzyżowała nam plany. Jednak nie musimy traktować czasu w domu jako przeszkody w pracy nad lękami dziecka. Oczywiście wszystko zależy od jego samopoczucia. Jeśli dziecko mocno gorączkuje, to najważniejsze jest leczenie, bycie przy nim i zapewnienie mu maksymalnego komfortu. Jeśli jednak ma siłę i chęć na psoty, wykorzystaj ten czas na zabawę w oswajanie lęków! Jest całkiem sporo rzeczy, które można zrobić w domu, aby pomóc dziecku w pokonaniu lęków poprzez zabawę i wzmocnić jego pewność siebie.
od czego zacząć pracę nad lękiem dziecka w domu?
Pierwszym krokiem w oswajaniu lęków dziecka jest zrozumienie, skąd się one biorą. Czy jego obawy są związane z konkretnym wydarzeniem lub sytuacją, np. rozpoczęciem nauki w szkole lub wizytą u lekarza? A może masz wrażenie, że Twoje dziecko boi się wszystkiego? Że lęk jest bardziej uogólniony i wpływa na wiele sfer życia dziecka? Po lepszym zrozumieniu źródła lęku można zacząć opracowywać strategie radzenia sobie z nim. Może to być na przykład terapia ekspozycyjna, w której dziecko powoli “wystawia się” na sytuacje wywołujące stres. Ważne, by robić to małymi krokami, w tempie, na które dziecko jest gotowe. Gdy jesteśmy długo w domu, chociażby z okazji choroby, i nie mamy możliwości ekspozycji poza nim, warto skorzystać z poniższych przykładów i zacząć oswajać lęk w domu. Tylko pamiętaj – nie rób nic na siłę. To ma być zabawa i jeśli dziecko nie chce w nią wejść, spróbuj czegoś innego.
jak pomóc dziecku w radzeniu sobie z lękami podczas choroby?
Nie musimy traktować czasu w domu, jako przeszkody w pracy nad lękami. Jest naprawdę dużo rzeczy, które można zrobić w domu, aby pomóc dziecku w radzeniu sobie z jego obawami i niepewnością. Są to między innymi zabawy nakierowane na budowanie pewności siebie dziecka, uczenie go technik relaksacyjnych oraz oswajanie tego, co budzi lęk. Poniżej znajdziesz zbiór propozycji, które w czasie pobytu w domu mogą Was wspierać w pracy nad lękiem.
1. rozmawiaj o lękach dziecka i... swoich
Często już samo mówienie o lękach może pomóc w ich oswojeniu. Wyjaśnij dziecku, że lęk i strach są całkiem normalne i każdy się czegoś boi. Możecie też razem poszukać dlaczego czuje się niespokojne i porozmawiać o tym, co możecie zrobić, aby pomóc mu poczuć się lepiej. Zapewnij dziecko, że jest bezpieczne, że je rozumiesz i ma w Tobie wsparcie. Możesz również opowiadać o swoich lękach, o tym jak można je pokonać, a może nawet poprosić dziecko, by pomogło Ci to zrobić wspólnie?
2. odgrywajcie scenki zabawkami
Odgrywanie sytuacji wywołujących lęk może pomóc dziecku zrozumieć je i stawić im czoła. Użyj pluszowych zwierząt, figurek lub lalek, aby odegrać scenariusz, który wywołuje u dziecka lęk. Spróbuj wpleść go w szerszą zabawę. Dzięki temu pomożesz mu poczuć kontrolę nad sytuacją i zmniejszyć lęk. Odgrywając takie scenki w bezpiecznym i kontrolowanym środowisku pomagasz dziecku zrozumieć i przetworzyć jego obawy, a także dać mu szansę przećwiczenia strategii radzenia sobie z nimi. Jest duże prawdopodobieństwo, ze w sytuacji stresowej będzie bardziej pewne siebie, bo będzie wiedzieć jak zareagować.
3. wchodźcie w role
Zabawy w sklep, szpital, wizytę u dentysty czy fryzjera i wcielanie się w różne role pozwalają dziecku oswoić się z sytuacją w bezpiecznych warunkach. Szczególnie, jeśli to ono odgrywa początkowo tą “bezpieczniejszą” rolę, a Ty zostajesz przerażonym pacjentem, któremu trzeba pobrać krew lub zrobić przegląd zębów. Proś dziecko, by tłumaczyło Ci, co robi. Pamiętaj też, że śmiech jest naturalnym wrogiem lęku, więc wplataj go w zabawę, ile jesteś w stanie. A może dziecko chciałoby zamówić sobie obiad lub deser w kuchennej restauracji? Nawet wybór podwieczorku może być świetną okazją do ćwiczeń.
4. oglądajcie zdjęcia i krótkie wideo
Pokaż dziecku nagrania lub zdjęcia zwierząt czy sytuacji, które budzą jego obawy. Mogą być to filmy przyrodnicze, śmieszne filmiki ze zwierzętami, nagrania z gabinetu lekarskiego czy zdjęcia narzędzi dentystycznych. Rozmawiajcie o tym, co widzicie. Tłumacz dziecku, co się dzieje i jak nazywają się nieznane mu przedmioty czy zjawiska. Mów jak można się zachować w takiej czy innej sytuacji. Dzięki temu dziecko oswaja się z tym, co budzi jego lęk i niepewność oraz ma więcej zasobów, by poradzić sobie z daną sytuacją, gdy napotka ją w prawdziwym życiu.
5. dzwońcie do rodziny i znajomych
Rozmawiajcie z przyjaciółmi i rodziną za pośrednictwem wideokonferencji lub telefonu. Pomoże to dziecku ćwiczyć nawiązywanie kontaktów towarzyskich w bezpiecznym środowisku. Możecie również zamawiać pizzę przez telefon czy dzwonić na infolinie i ćwiczyć zadawanie pytań.
6. stwórzcie pudełko zmartwień
Pudełko zmartwień to świetny sposób na lepsze radzenie sobie z obawami i lękami. Wspólnie z dzieckiem ozdóbcie kartonowe pudełko, zostawiając w nim otwór. Zachęć dziecko do narysowania obrazka z jego zmartwieniem lub opisania go na kartce papieru. Porozmawiajcie o jego dziele, a potem wrzućcie kartkę do pudełka zmartwień. Możecie zrobić z tego swoisty rytuał, dzięki któremu dziecko zdobędzie nawyk dzielenia się tym, co dla niego trudne i przepracowywania tego w rozmowie.
7. zróbcie magiczny słoik
Magiczny słoik uspokajający to świetny sposób, aby pomóc dziecku uspokoić jego emocje, gdy czuje się przytłoczone. Napełnij słoik lub plastikową, przezroczystą butelkę wodą, brokatem i barwnikiem spożywczym. Kiedy nim potrząśniesz, brokat będzie się poruszał, sprawiając, że woda będzie wyglądała jak burza. Obserwowanie jak brokat opada na dno pomoże dziecku się zrelaksować i skupić na spowolnieniu oddechu.
8. stwórzcie totem odwagi
Totem odwagi to świetny sposób na pokazaniu dziecku jego mocnych stron. Poproś dziecko, aby narysowało, ulepiło z plasteliny lub stworzyło totem z przedmiotów, które symbolizują jego umiejętności czy cechy, z których jest dumne, np. kamień – siłę, pióro – lekkość lub buty – szybkość. Pomoże mu to pamiętać o swoich mocnych stronach i zwiększy jego pewność siebie.
9. czytajcie książki
Książki to skarbnica wiedzy. Możecie czerpać z nich informacje o zjawiskach, które budzą w dziecku niepokój, poznawać zwyczaje zwierząt, których się obawia, a przez to je oswajać. Czytajcie razem książki o lękach i strachu oraz o różnych bohaterach, którzy radzą sobie z trudnymi sytuacjami. Może to pomóc dziecku poczuć się mniej samotnym i zacząć rozumieć swoje emocje. Gdy zauważy, że bohater z książki czuje się podobnie do niego, będzie mu łatwiej, a dodatkowo pozna możliwe sposoby poradzenia sobie z sytuacją. Wspólne czytanie książek może być również rewelacyjnym wstępem do porozmawiania na różne, trudne dla dziecka, tematy.
10. Przygotujcie... obiad
Wspólne gotowanie to świetny sposób na nawiązanie więzi z dzieckiem i nauczenie go nowych umiejętności. Może to być także zabawny sposób na eksperymentowanie z różnymi smakami i konsystencjami. Sprawczość, którą daje gotowanie mocno wspiera poczucie własnej wartości dziecka.
11. eksperymentujcie
Wypróbuj w domu proste eksperymenty naukowe. Pomoże to dziecku zrozumieć jak działa świat i da mu poczucie kontroli. Eksperymenty naukowe to ciekawy i zabawny sposób, aby pomóc dziecku zrozumieć i oswoić jego lęki.
12. rysujcie
Wspólne rysowanie może być świetnym sposobem na wyrażanie uczuć i radzenie sobie z emocjami. Zachęcaj dziecko do rysowania obrazków przedstawiających rzeczy, które wywołują u niego niepokój. Może to pomóc mu zacząć rozumieć i radzić sobie z lękiem. Rysując lub kolorując można też się świetnie zrelaksować.
13. grajcie w gry
Grajcie w gry, które lubicie, szczególnie takie, które wymagają strategicznego myślenia. Dzięki temu dziecko może poczuć się pewniej w swoich umiejętnościach radzenia sobie w trudnych sytuacjach. Dodatkowo gry, w które często gracie, są idealnym sposobem na rozluźnienie dziecka w przypadku trudności np. w kontaktach społecznych. Znana aktywność pomoże mu poczuć się pewniej i odciągnie jego uwagę od niepokojących myśli, np. podczas odwiedzin gości.
14. zachęcaj dziecko do aktywności fizycznej
Ćwiczenia fizyczne są bardzo pomocne w zmniejszeniu napięcia i poprawie nastroju. Czas w domu możecie wykorzystać na naukę nowych umiejętności w tym zakresie, np. naukę robienia fikołków czy utrzymywania równowagi. Dziecko będzie czuło się sprawniejsze i pewniejsze. Pamiętaj tylko, by chwalić je za podejmowane działania, a nie za efekty ćwiczeń. Natomiast jeżeli dziecko jest zbyt osłabione chorobą, by wejść w zabawy ruchowe, możecie rysować palcem po pleckach i zgadywać co to za kształt, zrobić masaż lub inne spokojne ćwiczenia obniżające napięcie w ciele.
15. ucz dziecko technik relaksacyjnych
Nauka relaksu poprzez np. głębokie oddychanie czy wizualizację bezpiecznego miejsca mogą pomóc w zmniejszeniu niepokoju i uregulowaniu emocji. Jeśli dziecko opanuje je w domu, w spokojnych warunkach, będzie mu łatwiej korzystać z nim również wtedy, gdy emocje biorą górę.
16. stwórzcie razem bajkę
Chyba nie ma na świecie dziecka, które nie lubi bajek. Nawet jeśli źle się czuje i leży w łóżku, możesz mu jakąś opowiedzieć. Wymyśl bohatera, z którym dziecko może się utożsamić (nie musi to być główny bohater bajki) i opowiedz jak pokonuje swoje trudności, co mu pomaga, jakie towarzyszą mu emocje. Możecie też wspólnie spisać bajkę na kartkach, dorobić ilustracje i spiąć w formie książki, do której będziecie mogli później wracać. Radość w oczach dziecka, gdy będzie pokazywać ją innym osobom będzie bezcenna.
17. narysujcie komiks
Własnoręcznie stworzony komiks o superbohaterze, ratującym innych z opresji, może być również świetną okazją do wzmacniania pewności siebie dziecka i pokazywania mu strategii na radzenie sobie z trudnościami. Możecie stworzyć historię, w której główną rolę pełni Twoja pociecha lub wymyślić nową postać. Ogranicza Was tylko wyobraźnia.
18. wygłupiajcie się
Dystans do siebie samego to ogromny skarb. Pomaga opanować obawy o to, co inni o nas myślą czy lęk przed popełnieniem błędu. Róbcie głupie miny przed lustrem, wydawajcie z siebie dziwne odgłosy. Możecie również robić sobie śmieszne zdjęcia i krótkie filmiki albo wykorzystać aplikacje zmieniające Wasz głos, a potem wysyłać je do rodziny czy znajomych. To pomaga złapać dystans do siebie, a jednocześnie ubaw, który możecie mieć w trakcie tych zabaw, świetnie rozładowuje napięcie w ciele!
pokonuj lęki i baw się dobrze
To tylko kilka wskazówek, które pomogą Ci zacząć działać. Zachęcaj dziecko do stawienia czoła temu, co je niepokoi, stopniowo konfrontując się z jego lękami, ale nie naciskaj i do niczego nie zmuszaj. Pamiętaj też o sobie. Często sam pobyt z chorym dzieckiem w domu jest wyczerpujący, więc jeśli nie masz zasobów na dodatkową pracę, lepiej odpuść. Nerwy i presja, którą na siebie nałożysz może przynieść odwrotny skutek od zamierzonego.
Przepracowywanie lęków w domu powinno sprawiać przyjemność Wam obojgu i odbywać się na luzie. To właśnie staramy się robić w domu – stwarzać bezpieczną przestrzeń, by oswajać nasze lęki. Aby dziecko mogło poczuć nasze wsparcie i nauczyć się korzystać z niego również w innych miejscach. Nabrać zaufania do swoich sił i podejmowanych działań. Zobaczyć, że każdy lęk można pokonać i czasem całkiem nieźle się przy tym bawić.